W dniu 1 czerwca 2017 r. weszła w życie dosyć obszerna nowelizacja przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Pośród szeregu nowych regulacji na szczególną uwagę zasługuje nieznana dotąd postępowaniu administracyjnemu instytucja mediacji.
Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy wprowadzającej zmiany, nowelizacja przepisów postępowania administracyjnego, ma stanowić panaceum na kluczowe problemy, z którym borykają się przedsiębiorcy, czyli przewlekłość procedur administracyjnych, a także nadmierny i niepotrzebny formalizm. Władczość oraz brak chęci organów administracyjnych do wyjaśnienia i uzasadnienia swoich rozstrzygnięć prowadziła nadto do częstego zaskarżania aktów administracyjnych do sądu. Nowa regulacja ma spowodować zmianę podejścia organów administracji do obywateli poprzez wykorzystywanie nowych narzędzi załatwiania spraw bazujących na koncyliacji i współpracy. Urzeczywistnieniem powyższych założeń jest pojawienie się Kodeksie postępowania administracyjnego instytucji mediacji.
Uwaga! Mediacja może być zastosowana w każdej sprawie, w której dopuszczalne jest zawarcie ugody.
Celem mediacji w postępowaniu administracyjnym jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych danej sprawy oraz ustalenie sposobu jej załatwienia w granicach norm prawa, w tym przez wydanie decyzji bądź zawarcie ugody. Może być prowadzona zarówno pomiędzy stronami postępowania, jak i pomiędzy stronami a organem administracji publicznej, przed którym sprawa się toczy. Skorzystanie z instytucji mediacji jest dobrowolne. Mediator oraz uczestnicy zobligowani są do zachowania w tajemnicy wszelkich faktów, o których dowiedzieli się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że sami postanowią inaczej.
Z wnioskiem o przeprowadzenie mediacji może wystąpić zarówno organ administracji publicznej, jak i strona. Jeśli z inicjatywą rozpoczęcia mediacji wychodzi organ, to do jego obowiązków należy zwrócenie się do stron o wyrażenie zgody na przeprowadzenie mediacji i o wybranie mediatora, a także wyjaśnienie zasad prowadzenia mediacji i kosztów z nią związanych. Aby doszło do mediacji, strona w terminie czternastu dni od dnia doręczenia zawiadomienia musi wyrazić zgodę na przystąpienie do ugodowej formy załatwienia sporu.
Jeśli uczestnik wyrazi zgodę, organ wydaje stosowne postanowienie o skierowaniu do mediacji.
Mediatorem w postępowaniu administracyjnym może zostać każda osoba która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych. Jedyne obostrzenia funkcjonują w przypadku, gdy uczestnikiem mediacji jest sam organ prowadzący postępowanie. W takim przypadku mediatorem powinna być osoba wpisana na listę stałych mediatorów lub do wykazu instytucji i osób uprawnionych do prowadzenia postępowania mediacyjnego, prowadzonych przez prezesa sądu okręgowego, organizację pozarządową lub uczelnię.
Warto wiedzieć! Mediatorem nie może być pracownik organu administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie.
Mediator uprawniony jest do otrzymania wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem postępowania mediacyjnego.
Wprowadzenie do Kodeksu postępowania administracyjnego instytucji mediacji może przynieść wiele korzyści: odciążenie sądów administracyjnych, większe zaufanie przedsiębiorców i innych obywateli do organów administracji, a także większy wpływ stron na sprawy, które ich dotyczą. Warto jednak podkreślić, że osiągnięcie owych celów będzie w dużej mierze zależało od chęci organów administracji publicznej do wypracowania z obywatelami wspólnych rozwiązań, a przede wszystkim od zmiany mentalności pracowników tych organów.