Treścią stosunku alimentacyjnego jest obowiązek zobowiązanego do dostarczania uprawnio-nemu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Celem tego obo-wiązku jest zapewnienie uprawnionemu m.in. mieszkania, ogrzewania, wyżywienia, odzieży itp., a także opieki lekarskiej, lekarstw lub pielęgnacji w chorobie. Można przyjąć, iż istnienie tego obowiązku wynika z trzech źródeł: pokrewieństwa, powinowactwa i małżeństwa.
W zasadzie obowiązek alimentacyjny istnieje zawsze. Powstaje z mocy prawa, ale nie świad-czy to jeszcze o istnieniu konkretnych roszczeń uprawnionego (np. dziecka) wobec zobowią-zanego (np. rodzica). Roszczenie alimentacyjne konkretyzuje się po zaistnieniu pewnych prze-słanek, występujących w dwóch zakresach: potrzeb uprawnionego i możliwości zobowiązane-go.
Zasadą jest, iż uprawniony musi znajdować się w niedostatku, tzn. że własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części. W pewnych jednak sytuacjach uprawnionemu przysługuje roszczenie o alimenty mimo braku niedostatku. Przede wszystkim dotyczy to dziecka uprawnionego do alimentów od swoich rodziców w sytu-acji, kiedy nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Mimo braku niedostatku alimentów mo-że domagać się także rozwiedziony małżonek, nie ponoszący winy za rozkład pożycia, jeżeli tę winę ponosi zobowiązany do alimentów.
Oceniając możliwości zobowiązanego należy zbadać jego zdolność do świadczenia, tj. jego zdolność zarobkową i sytuację majątkową. Zdolność zarobkowa zobowiązanego oceniana jest przede wszystkim na podstawie jego wieku, stanu zdrowia, wykształcenia oraz sytuacji na ryn-ku pracy, a nie deklarowanych (udokumentowanych) dochodów, czy nawet tych faktycznie osiąganych. Zobowiązany do alimentów musi wykorzystywać swe siły, kwalifikacje i uzdolnie-nia, aby uzyskać takie dochody, które pozwolą zaspokoić usprawiedliwione potrzeby upraw-nionych. Jeżeli zobowiązany nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych i z za-winionych przyczyn nie podejmuje odpowiedniej pracy, to jego możliwości zarobkowe ocenia się według dochodów, jakie faktycznie mógłby osiągnąć. Ocenie podlega także wartość mająt-ku zobowiązanego i dochody, jakie z tego majątku można uzyskać. Przy czym nie chodzi tutaj o spieniężenie majątku, choć i taki obowiązek powstałby w sytuacji szczególnej (np. rodzice mają obowiązek sprzedaży własnego majątku, dla pokrycia wysokich kosztów leczenia chore-go dziecka).
Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jesz-cze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Obowiązek ten trwa mimo osiągnięcia pełno-letniości przez dziecko, albowiem kryterium nie stanowi wiek dziecka, lecz możliwość samo-dzielnego utrzymania się. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. W ty-powej sytuacji rodzice wspólnie opiekują się dzieckiem i dostarczają im materialnych środków utrzymania. Obowiązek ten spełniany jest w ramach wspólnie prowadzonego gospodarstwa domowego. Często jest tak, iż jedno z rodziców dostarcza środków utrzymania – zwykle ojciec, a drugie zajmuje się domem i wychowaniem dzieci. Obowiązek alimentacyjny konkretyzuje się dopiero w przypadku pojawienia się jakichś dysfunkcji rodzinnych (np. rozwód i odejście z do-mu jednego z rodziców).
Mówiąc o formie i sposobie świadczeń alimentacyjnych trzeba podkreślić, iż zasadą jest bez-pośrednie zaspokajanie potrzeb uprawnionego. Natomiast za wyjątek należy uznać wykony-wanie świadczenia w formie pieniężnej, choć w praktyce ta forma alimentacji występuje naj-częściej. Możliwe jest także świadczenie w naturze (np. ziemniaki, opał).Świadczenie alimen-tacyjne może być określone kwotowo lub w postaci ułamkowej, obliczając ułamek od całości wynagrodzenia.
Przede wszystkim rodzice zobowiązani są do alimentacji swoich dzieci. W sytuacji, gdy z pew-nych powodów nie są w stanie zaspokoić potrzeb dzieci, obowiązek alimentacyjny przechodzi na dalszych krewnych, tj. dziadków, a następnie na rodzeństwo. Obowiązek alimentacji może powstać także pomiędzy powinowatymi, ale tylko wówczas, gdy żądanie alimentów odpowiada zasadom współżycia społecznego, np. ojczym wobec pasierba.
Do świadczenia alimentów zobowiązani są wzajemnie także małżonkowie. Obowiązek świad-czeń alimentacyjnych po rozwodzie jest kontynuacją obowiązku wzajemnej pomocy powstałe-go przez zawarcie związku małżeńskiego, stąd przyjmuje się, że nie ma on charakteru od-szkodowawczego.
Na koniec warto podkreślić, iż uporczywe uchylanie się od wykonania ciążącego obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to narażenie tej osoby na nie-możność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.