Zaspokojenie wierzyciela z majątku wspólnego małżonków zależy od tego, czy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego z nich (zasada ta nie dotyczy sytuacji, w której do zaciągnięcia zobowiązania dochodzi w celu zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny; w takim przypadku odpowiedzialność małżonków jest solidarna). Jeżeli małżonek wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego małżonka, to wierzyciel może skierować egzekucję do całego majątku wspólnego małżonków. Jeżeli natomiast małżonek:
– zaciągnął zobowiązanie bez zgody współmałżonka,
– zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej (takim zobowiązaniem jest np. zobowiązanie z tytułu czynu niedozwolonego lub zobowiązanie alimentacyjne),
wierzyciel może żądać zaspokojenia tylko z majątku osobistego tego małżonka, z którego działania to zobowiązanie powstało, a także z jego wynagrodzenia za pracę, dochodów uzyskanych przez niego z innej działalności zarobkowej, jak również z przedmiotów majątkowych nabytych w zamian za składniki jego majątku osobistego.
Uwaga: jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, egzekucja może być prowadzona także z przedmiotów wchodzących w skład przedsiębiorstwa pomimo tego, że należy ono do majątku wspólnego małżonków.
W celu wszczęcia egzekucji z majątku wspólnego wierzyciel musi złożyć wniosek do sądu o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika (wcześniej wierzyciel musi uzyskać wyrok przeciwko samemu dłużnikowi). Jeżeli wierzyciel wykaże – dokumentem urzędowym lub prywatnym – że wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, sąd w klauzuli wykonalności wydanej przeciwko małżonkowi dłużnika ograniczy jego odpowiedzialność do przedsiębiorstwa należącego do majątku wspólnego małżonków.
Warto pamiętać! W przypadku zaciągnięcia zobowiązania przez przedsiębiorcę w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego i uzyskania przez wierzyciela zgody małżonka tego przedsiębiorcy na zaciągnięcie takiego zobowiązania, zgoda małżonka na zaciągnięcie zobowiązania dotyczącego tego przedsiębiorstwa otwiera drogę do egzekucji z całego majątku wspólnego obojga małżonków. Zgoda ta ma duże znaczenie praktyczne i warto jej żądać na etapie zawierania umowy. Często bywa bowiem tak, że wartość przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa jest niewielka, natomiast majątek wspólny małżonków (zazwyczaj uzyskany w wyniku prowadzenia przedsiębiorstwa) jest bardzo duży.