Od dłuższego czasu urzędy kontroli skarbowej stosują praktykę, która sprowadza się do we-zwania podatnika – po wcześniejszym wydaniu postanowienia o wszczęciu postępowania kon-trolnego – do dostarczenia do siedziby UKS wszelkich posiadanych dokumentów będących podstawą rozliczenia danego podatku (dochodowego lub VAT) za dany rok. Co istotne, we-zwanie nie zawiera spisu konkretnych dokumentów, których dostarczenia żąda od podatnika UKS, lecz po wyartykułowaniu żądania dostarczenia wszelkich posiadanych dokumentów po-sługuje się pojęciami niedookreślonymi, np. „w szczególności” czy „przykładowo”. W konse-kwencji podatnik nie wie, jakie dokumenty ma dostarczyć, a jakie nie, choć za ich nie dostar-czenie UKS grozi podatnikowi grzywną. Zazwyczaj podatnicy odpisują, że dokumenty znajdują się w ich siedzibie i w każdej chwili mogą być udostępnione do celów kontroli. Jednakże – po powtarzających się wezwaniach – ulegają i zawożą wszystkie, nawet niepotrzebne dla rozpa-trzenia sprawy, dokumenty (niektórzy – z uwagi na ich dużą ilość – także busami) do siedziby urzędu.
Powoływaną przez UKS podstawą kierowanych do podatników wezwań o przedłożenie wszel-kich posiadanych dokumentów będących podstawą rozliczenia określonego podatku za dany rok jest art. 155 Ordynacji podatkowej. Przepis ten brzmi następująco: § 1. Organ podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania określonej czynności osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnie-nia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy. § 2. Jeżeli osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej ważnej przyczyny, organ podatkowy może przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby. Z treści powyż-szego przepisu w sposób oczywisty wynika, że nie może on być podstawą żądania przedłoże-nia wszelkich posiadanych dokumentów będących podstawą rozliczenia określonego podatku za dany rok.
Nadto, zgodnie z treścią art. 281 § 2 Ordynacji podatkowej, celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Z przepisu tego wyraźnie wynika, że ocena wywiązywania się z obowiązków wynikających z przepisów podatkowych leży w gestii kontroli podatkowej. Jednym z najistot-niejszych uprawnień, które przysługują urzędnikom prowadzącym kontrolę podatkową, jest możliwość żądania udostępnienia akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania ich w formie elektronicznej. Żadne inne postępowanie nie daje możliwości udostępniania, a więc wejścia w posiadanie kontrolujących pełnej dokumentacji przedsiębiorstwa. Nie jest to możliwe w ramach postępowania podatkowego ani kontroli skar-bowej prowadzonej przez urzędy kontroli skarbowej. Urzędy te mają prawo żądania udostęp-nienia pełnej dokumentacji tylko w przypadku, gdy w ramach kontroli skarbowej zostaje wszczęta kontrola podatkowa. W innej sytuacji możliwe jest uzyskanie przez pracowników UKS tylko poszczególnych dokumentów.
Opisana wyżej sytuacja była przedmiotem interpelacji posłanki na Sejm RP Pani Krystyny Si-bińskiej (interpelacja nr 18833) w sprawie nieprawidłowości przy interpretacji ustawy o swobo-dzie działalności gospodarczej oraz przepisów Ordynacji Podatkowej przez organy kontroli skarbowej podczas prowadzenia postępowań kontrolnych. W odpowiedzi na tę interpelację z dnia 11 lipca 2013 r. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej nie podzielił zastrzeżeń Pani Po-seł i uznał praktykę stosowaną obecnie przez organy kontroli skarbowej za zgodną z prawem.
W konsekwencji – gdy podatnik nie zastosował się do wyżej opisanego wezwania skierowane-go przez UKS – na podatnika nakładano grzywnę.
Stanowisko zajęte przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej uznał za niezgodne z prawem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. w wyroku wydanym w dniu 7 ma-ja 2014 roku. W pisemnym uzasadnieniu wyroku Sąd ten stwierdził, iż „zdaniem Sądu brak przepisów, które nakładałyby na stronę postępowania obowiązek dostarczenia dokumentacji (czy to w oryginale czy w kopiach) do siedziby organu”. Dalej WSA podniósł, że przepisy usta-wy o kontroli skarbowej i Ordynacji podatkowej nie uprawniają do żądania dostarczenia doku-mentacji księgowej do siedziby UKS.
Zwracam uwagę na powyższy wyrok, albowiem ma on duże znaczenie praktyczne przy pro-wadzeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorców.