Krajowy Rejestr Karny to z pozoru instytucja nie posiadająca związku z działalnością gospodarczą. W rzeczywistości jest jednak inaczej, zwłaszcza w odniesieniu do przedsiębiorców będących pracodawcami, a także spółek, w odniesieniu do których obowiązuje wymóg niekaralności członków ich organów lub wspólników.
KRK został utworzony na podstawie ustawy z dnia 24 maja 2000 roku o Krajowym Rejestrze Karnym i zastąpił Centralny Rejestr Skazanych. Głównym zadaniem KRK jest prowadzenie stale aktualizowanej bazy danych dotyczącej osób karanych oraz podmiotów zbiorowych ukaranych na podstawie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.
Zgodnie z przepisami ustawy rejestr zawiera informacje dotyczące osób prawomocnie skazanych za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe, osób, przeciwko którym prawomocnie warunkowo umorzono (również na podstawie amnestii) postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe, osób będących obywatelami polskimi prawomocnie skazanymi przez sądy państw obcych, osób, wobec których prawomocnie orzeczono środki zabezpieczające w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe, nieletnich, względem których zastosowano karę lub środki na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, osób prawomocnie skazanych za wykroczenia na karę aresztu, osób poszukiwanych listem gończym oraz osób tymczasowo aresztowanych.
Co do zasady każdemu przysługuje prawo do uzyskania informacji, czy jego dane osobowe zgromadzone są w rejestrze. Poza tym informacje gromadzone w KRK udostępnianie są jedynie określonym podmiotom i instytucjom, w tym pracodawcom, a także osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niebędącym osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, w odniesieniu do których obowiązuje wymóg niekaralności członków ich organów lub wspólników.
Jednakże nie w każdym przypadku pracodawca lub spółka może żądać od kandydata do pracy, kandydata na wspólnika lub kandydata na członka organu (np. członka zarządu) zaświadczenia o niekaralności. Z przepisów ustawy wynika bowiem, że informacje z KRK udostępniane są pracodawcom tylko w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności, korzystania z pełni praw publicznych, a także ustalenia uprawnienia do zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Dotyczy to zatem ściśle określonych grup zawodowych, m.in. pracowników i urzędników służby cywilnej, pracowników ochrony, policjantów, żołnierzy, strażaków itp. W związku z tym, jeżeli kandydat do pracy ubiega się o pracę na stanowisku, na którym nie obowiązuje wymóg niekaralności, pracodawca nie może uzależniać jego ewentualnego zatrudnienia od przedstawienia informacji z Krajowego Rejestru Karnego. Z kolei osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niebędącym osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, informacje z KRK udostępniane są tylko w przypadkach, w których z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności członków ich organów lub wspólników, w odniesieniu do członków lub kandydatów na członków tych organów oraz wspólników.
Udzielenie informacji z KRK następuje na wniosek zainteresowanego. Wniosek ten kieruje się do Biura Informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego pocztą lub osobiście – za pośrednictwem punktów informacyjnych działających przy niektórych sądach okręgowych i rejonowych. Składając wniosek osobiście należy okazać dokument pozwalający na ustalenie tożsamości. Jeżeli podmiotem składającym wniosek jest przedsiębiorca wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, to dane identyfikujące ten podmiot podaje się na podstawie aktualnego odpisu z KRS. Jeżeli zapytanie składa inna osoba niż wymieniona w odpisie z KRS, to powinna przedłożyć stosowne pełnomocnictwo.
Istnieje również możliwość złożenia wniosku drogą elektroniczną. Aby wystąpić o zaświadczenie do KRK drogą elektroniczną, należy posiadać bezpieczny podpis elektroniczny, weryfikowany certyfikatem kwalifikowanym albo podpis potwierdzony profilem zaufanym ePUAP.
Za udzielenie informacji o podmiotach z Krajowego Rejestru Karnego pobiera się opłaty. Wysokość opłaty za wydanie informacji o osobie albo o podmiocie zbiorowym wynosi 30 złotych. Wysokość opłaty za wydanie informacji o osobie albo o podmiocie zbiorowym w przypadku złożenia wniosku lub zapytania za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wynosi 20 złotych. Opłatę uiszcza się albo w formie znaków opłaty sądowej, albo gotówką w kasie Ministerstwa Sprawiedliwości lub w kasie sądu, albo na rachunek bankowy Ministerstwa Sprawiedliwości. Potwierdzenie uiszczenie opłaty należy oczywiście dołączyć do wniosku. Co do zasady w zaświadczenie z KRK wydawane jest „od ręki”, jednakże w przypadku konieczności przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, czas udzielenia informacji może się wydłużyć.