Od 20 stycznia 2005 roku kodeks rodzinny i opiekuńczy inaczej niż dotych-czas reguluje odpowiedzialność majątkową małżonków za zobowiązania zacią-gnięte przez jedno z nich. Wcześniej zaspokojenia z majątku wspólnego mógł żądać – co do zasady – także wierzyciel, którego dłużnikiem było tylko jedno z małżonków. Obecnie możliwość zaspokojenia wierzyciela z majątku wspól-nego małżonków zależy od tego, czy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą drugiego z nich (zasada ta nie dotyczy sytuacji, w której do zaciągnię-cia zobowiązania dochodzi w celu zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny; w takim przypadku odpowiedzialność małżonków jest solidarna). Jeżeli małżonek wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego małżonka, to wie-rzyciel może skierować egzekucję do całego majątku wspólnego małżonków. Jeżeli natomiast małżonek:
– zaciągnął zobowiązanie bez zgody współmałżonka,
– zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej (takim zobowiązaniem jest np.
zobowiązanie z tytułu czynu niedozwolonego lub zobowiązanie alimentacyj-
ne)
wierzyciel może żądać zaspokojenia tylko z majątku osobistego tego małżon-ka, z którego działania to zobowiązanie powstało, a także z jego wynagrodze-nia za pracę, dochodów uzyskanych przez niego z innej działalności zarobko-wej, jak również z przedmiotów majątkowych nabytych w zamian za składniki jego majątku osobistego. Ale uwaga: jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, egzekucja może być prowadzona także z przedmiotów wchodzących w skład przedsiębiorstwa pomimo tego, że należy ono do majątku wspólnego małżonków.
W celu wszczęcia egzekucji z majątku wspólnego wierzyciel musi złożyć wnio-sek do sądu o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika (wcześniej wierzyciel musi uzyskać wyrok przeciwko samemu dłużni-kowi). Jeżeli wierzyciel wykaże – dokumentem urzędowym lub prywatnym – że wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, sąd w klauzuli wykonalności wydanej przeciwko małżonkowi dłużnika ograniczy jego odpowiedzialność do przedsiębiorstwa należącego do majątku wspólnego małżonków. W przypadku zaciągnięcia zobowiązania w związku z prowadze-niem przedsiębiorstwa warto zwrócić uwagę na dwie sytuacje:
– przedsiębiorstwo należy do majątku wspólnego,
– przedsiębiorstwo należy do majątku osobistego.
W pierwszym przypadku do prowadzenia egzekucji z przedmiotów wchodzą-cych w skład przedsiębiorstwa (ale tylko z nich) nie jest potrzebna zgoda mał-żonka na zaciągnięcie takiego zobowiązania, ponieważ egzekucję ze składni-ków przedsiębiorstwa zapewnia wierzycielowi już samo wykazanie związku tej wierzytelności z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W drugim przypadku zgoda małżonka właściciela przedsiębiorstwa na zaciągnięcie zobowiązania dotyczą-cego tego przedsiębiorstwa otwiera drogę do egzekucji z całego majątku wspólnego obojga małżonków. Zgoda ta ma duże znaczenie praktyczne. Czę-sto bywa bowiem tak, że wartość przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa jest niewielka, natomiast majątek wspólny małżonków (zazwyczaj uzyskany w wyniku prowadzenia przedsiębiorstwa) jest bardzo duży.