W dniu 16 lipca 2010 roku weszły w życie przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, dotyczące podnoszenia kwalifi-kacji zawodowych przez pracownika. Wcześniej materię tę regulowały przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warun-ków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego doro-słych (Dz. U. Nr 103, poz. 472 późn. zm.). Nowa regulacja zawarta jest w art. 1031 – 1036 Kodeksu pracy.
Pod pojęciem podnoszenia kwalifikacji zawodowych należy rozumieć zdo-bywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. W przypadku gdy pracodaw-ca zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, to zobowiązany jest do zawarcia z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe pisemnej umowy określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Maksymalny czas, na który pracodawca może zobowiązać pracownika do kontynuowania przez niego zatrudnienia po zakończeniu podnoszenia kwalifikacji zawo-dowych wynosi 3 lata (tzw. okres lojalnościowy). Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe ma prawo do urlopu szkoleniowego (udzielanego w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy) oraz zwolnienia z całości lub części dnia pracy na czas niezbędny, aby punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Istotne jest przy tym, że za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowu-je prawo do wynagrodzenia.
Ponadto pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifi-kacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie.
Pracownik ma obowiązek zwrotu dodatkowych kosztów szkolenia ponie-sionych przez pracodawcę w sytuacji, gdy:
a) pracownik bez uzasadnienia nie podejmie lub przerwie naukę,
b) w terminie określonym w umowie zawartej przez pracodawcę z pra-cownikiem, nie dłuższym niż 3 lata:
– pracodawca rozwiąże z pracownikiem stosunek pracy bez wypo-wiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodo-wych lub po jego ukończeniu,
– pracownik rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjąt-kiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 943 Kodeksu pracy (z powodu mobbingu),
– pracownik rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na pod-stawie art. 55 (bez wypowiedzenia) lub art. 943 Kodeksu pracy (z powodu mobbingu), mimo braku przyczyn określonych w tych prze-pisach.
Pracownik może również zdobywać lub uzupełniać wiedzę i umiejętności na zasadach innych, niż określone przepisami prawa pracy. Wówczas pra-cownikowi nie musi, ale może być przyznane zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia albo urlop bezpłatny. Wymiar zwolnienia oraz urlopu bezpłatnego ustala się w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i pracownikiem.
Dotychczasowe przepisy (z rozporządzenia MEN oraz MPiPS z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych) będą miały nadal zasto-sowanie jedynie do pracowników, którzy rozpoczęli podnoszenie kwalifika-cji zawodowych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, tj. przed dniem 16 lipca 2010 r. Nie zachodzi zatem potrzeba rozwiązywania lub zmiany dotychczas zawartych umów.