Unormowania dotyczące prokury zawarte są obecnie w kodeksie cywilnym (art. 1091 – 1099 kc). Wcześniej instytucję tę regulowały przepisy kodeksu handlowego z 1934 roku.
Prokura stanowi szczególny rodzaj pełnomocnictwa, które może być udzielone przez przed-siębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie, a prokurentem może być wyłącznie osoba fi-zyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Zakres prokury jest bardzo szeroki, albowiem prokurent jest uprawniony do podejmowania wszystkich czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przed-siębiorstwa. Prokurent działa w granicach udzielonego mu przez mocodawcę umocowania, jednakże ustawodawca wyłączył możliwość dokonywania przez niego pewnych czynności prawnych mających istotne znaczenie dla bytu i funkcjonowania przedsiębiorstwa. Prokurent nie jest umocowany do dokonywania następujących czynności prawnych:
1. zbycia przedsiębiorstwa;
2. oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania (np. poprzez zawarcie umowy dzierżawy);
3. zbywania i obciążania nieruchomości (np. ustanowienie hipoteki).
Do dokonania w imieniu przedsiębiorcy wymienionych wyżej czynności ustawodawca wymaga pełnomocnictwa szczególnego.
Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. W ramach prokury łącznej każdy z prokurentów jest zawsze umocowany do samodzielnego odbioru oświadczeń i pism kierowanych do przedsiębiorcy. Od prokury łącznej odróżnić należy prokurę łączną niewłaściwą, tj. prokurę udzieloną z zastrzeżeniem, że prokurent może działać jedynie łącznie z inną osobą nie będącą prokurentem (np. członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki). Prokurę można również ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przed-siębiorstwa.
Prokura nie może być przeniesiona, co oznacza że prokurent nie może ustanowić dalszych prokurentów. Niedopuszczalność przeniesienia prokury nie pozbawia prokurenta możliwości ustanowienia pełnomocnika. Uprawnienie to jest jednak ograniczone, albowiem pełnomocnic-two może obejmować umocowanie do dokonania poszczególnej czynności lub pewnego ro-dzaju czynności. Wykluczone jest natomiast udzielenie przez prokurenta pełnomocnictwa ogólnego. Udzielając pełnomocnictwa prokurent jest ponadto związany zakresem własnego umocowania. Pełnomocnictwo może więc dotyczyć wyłącznie takich czynności, których doko-nywanie jest objęte granicami prokury.
Odwołanie prokury może nastąpić w każdym czasie, a przedsiębiorca nie może zrzec się tego uprawnienia. Natomiast definitywne wygaśnięcie prokury powodują:
1. wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru przedsiębiorców, a także ogłoszenie upadłości;
2. likwidacja przedsiębiorcy;
3. przekształcenie przedsiębiorcy;
4. śmierć prokurenta.
Zaznaczyć należy, że śmierć przedsiębiorcy, czy też utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powodują wygaśnięcia prokury, co znajduje uzasadnienie w konieczności dal-szego prowadzenia spraw przedsiębiorstwa.
Zarówno udzielenie, jak i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców. Ustawodawca doprecyzował, że zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj (np. czy jest to prokura oddziałowa), a w przypadku prokury łącznej – także sposób jej wykonywania. Art. 1099 kc określa sposób składania przez prokurenta własnoręcz-nego podpisu. Mając na uwadze ochronę interesów osób trzecich i ich zaufania do danych wpisanych do rejestru ustawa wymaga, aby własnoręczny podpis prokurenta był zgodny z jego wzorem znajdującym się w aktach rejestrowych i zawierał dopisek wskazujący na prokurę jako podstawę umocowania prokurenta, jeśli z treści dokumentu nie wynika, że prokurent działa w tym właśnie charakterze.
W razie wyrządzenia przez prokurenta szkody swemu mocodawcy (np. wskutek przekroczenia zakresu umocowania) o zakresie odpowiedzialności prokurenta decyduje stosunek wewnętrz-ny łączący go z mocodawcą. Tym stosunkiem może być np. umowa o pracę, czy umowa cy-wilnoprawna (np. zlecenie). Jeśli prokurent był zarazem zatrudniony przez swego mocodawcę na podstawie umowy o pracę, to zasady jego odpowiedzialności materialnej będą określać przepisy kodeksu pracy (art. 114 – 122). Zakres tej odpowiedzialności będzie zależał od tego, czy szkoda została wyrządzona przez prokurenta umyślnie, czy też w sposób nieumyślny. W razie bowiem, gdy szkoda ta powstała wskutek nieumyślnego działania prokurenta, jego odpowiedzialność jest ograniczona do kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługujące-go pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art. 119 kp). W razie zaś gdy prokurent wyrządził szkodę umyślnie, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości (art. 122 kp). Sankcją za wadliwe wykonywanie obowiązków prokurenta może być także rozwiązanie z nim umowy o pracę. Natomiast w sytuacji, gdy szkodę wyrządził prokurent związany ze swoim mocodawcą umową cywilnoprawną (np. umową zlecenia) o zakresie jego odpowiedzialności decydują przepisy kodeksu cywilnego. Będą tu miały zastosowanie przepisy dotyczące odpowiedzialno-ści kontraktowej, a więc przede wszystkim art. 471 kc. W myśl zaś tego przepisu, dłużnik obo-wiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczno-ści, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Oznacza to, że prokurent będzie zobowią-zany do naprawienia szkody, jaka powstała wskutek jego nienależytego działania, chyba że wykaże, iż szkoda ta wynikła wskutek okoliczności niezależnych od niego.