W przeciwieństwie do czeku, który – głównie z uwagi na coraz popularniej-sze karty płatnicze – odchodzi szybko w zapomnienie, weksel przeżywa swoisty renesans. Stosowany jest coraz powszechniej, także przez insty-tucje państwowe i samorządowe (np. przy wypłacie środków z funduszy pomocowych). Dlaczego ?
Weksel jest papierem wartościowym o formie dokładnie określonej przez prawo wekslowe. Zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy weksla (lub bezwarunkowe polecenie skierowane do oznaczonej na wekslu osoby) zapłacenia określonej sumy pieniężnej w określonym miejscu i cza-sie.
Ponieważ od 2007 roku nie ma już opłaty skarbowej od weksli, nie funkcjonują urzędowe blankiety wekslowe (w okresie wcześniejszym za-kup blankietu wekslowego wiązał się z równoczesnym uiszczeniem opłaty skarbowej). Obecnie wekslem może być zwykła kartka papieru zawierają-ca elementy niezbędne dla weksla. Teoretycznie złożenie podpisu na pu-stej kartce papieru – jeżeli dostanie się ona w nieuczciwe ręce – może do-prowadzić do przerobienia ją na weksel. Warto o tym pamiętać !
Zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny. Abstrakcyjność zobowiązania wekslowego oznacza, iż jest ono ważne bez względu na to, czy istniało zobowiązanie będące przyczyną wystawienia weksla i – co bardzo istotne – czy było ono ważne. Zatem zaciągnięcie zobowiązania, które później okazało się nieważne, nie prowadzi do nieważności weksla.
Jedną z postaci weksla jest weksel in blanco. Weksel in blanco to do-kument zaopatrzony zazwyczaj w sam podpis wystawcy. W zdecydowanej większości przypadków stanowi on zabezpieczenie zapłaty należności za towar lub usługę. W interesie wystawcy takiego weksla jest jednoczesne sporządzenie deklaracji wekslowej, która określa warunki wypełnienia we-ksla przez jego posiadacza. Warto jednak pamiętać, że wystawienie dekla-racji wekslowej nie zabezpiecza w pełni interesów wystawcy weksla. Dla-tego nie wręczajmy weksla in blanco w sposób pochopny i nieprzemyśla-ny. Z mojego doświadczenia wynika, że lekkomyślność niektórych przed-siębiorców przy wystawianiu weksli in blanco jest doprawdy porażająca. Nie zdają sobie sprawy, że przez wiele lat mogą to być bomby z opóźnio-nym zapłonem.
Olbrzymią zaletą weksla jest stosunkowa łatwość w dochodzeniu roszczeń zabezpieczonych wekslem. Weksel stanowi podstawę wydania przez sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, czyli bez przepro-wadzenia rozprawy. Co więcej, nakaz zapłaty wydany na podstawie we-ksla jest natychmiast wykonalny, co może prowadzić do sytuacji, że u przedsiębiorcy bardzo szybko pojawi się komornik. Zanim przedsiębiorca wniesie zarzuty przeciwko takiemu nakazowi, upłynie dużo czasu. Nadto samo wniesienie zarzutów nie spowoduje wstrzymania wykonalności we-ksla.
Również opłata sądowa przy składaniu pozwu o wydanie nakazu za-płaty na podstawie weksla jest znacznie niższa niż w postępowaniu zwy-kłym. Opłata ta wynosi tylko ¼ opłaty, jaką należałoby uiścić przy wszczynaniu standardowego procesu o zapłatę. Natomiast w przypadku zakwestionowania nakazu zapłaty i wniesienia przeciwko niemu zarzutów do sądu, na pozwanym spoczywa obowiązek uiszczenia pozostałych ¾ opłaty. Jak zatem widać, koszty sporu sądowego, którego tłem jest we-ksel, już na samym początku zostały przerzucone na wystawcę weksla.
I zapewne te ostatnie okoliczności zadecydowały o dużej atrakcyjno-ści weksla w obrocie gospodarczym. Pozwalają one na skuteczne wykorzy-stanie weksla jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zabez-pieczenia właściwego wykorzystania środków pomocowych czy nawet za-bezpieczenia interesów pracodawcy w stosunku do pracownika (np. z ty-tułu zakazu konkurencji).