W dniu 7 marca 2009 roku weszła w życie kolejna duża nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W znacznej mierze została ona poświęcona zmianom zasad kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców. Kontynuując wątek z poprzedniego numeru Głosu Przedsiębiorcy dziś omówienie kolejnych zmian:
1. Ograniczono możliwość podejmowania czynności kontrolnych wyłącznie na pod-stawie legitymacji służbowych. Podjęcie czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej może dotyczyć jedynie przypadków, gdy czynności kontrolne są nie-zbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego.
2. Wprowadzono zasadę prowadzenia kontroli w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego. Warunkiem prowadzenia kontroli lub poszczególnych czynności kontrolnych w siedzibie organu kontroli jest zgoda kontrolowanego. Na marginesie dodam, że zazwyczaj w interesie przedsiębiorcy nie leży prowadzenie kontroli w siedzibie organu kontroli.
3. Znacząco obniżono limit czasu trwania kontroli. I tak czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:
1) w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych;
2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych;
3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych;
4) w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.
Do czasu trwania kontroli nie wlicza się jednak czasu nieobecności kontrolowanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej, jeżeli stanowi to przeszkodę w przeprowadzeniu czynności kontrolnych. Warto zauważyć, że wykładnia językowa przepisu traktującego o czasie trwania kontroli prowadzi do wniosku, iż wyżej okre-ślone limity czasowe dotyczą tylko kontroli przeprowadzanych przez jeden organ kontroli. Przepis posługuje się bowiem pojęciem czasu trwania wszystkich kontroli organu kontroli, a nie organów kontroli.
4. Ustawodawca wprowadził szereg wyjątków, które umożliwiają prowadzenie kontroli ponad opisane wyżej limity czasowe. Najważniejsze z nich dotyczą sytuacji, w których kontrola obejmuje naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów lub zasadność dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu. Przedłużenie czasu trwania kontroli możliwe jest także wtedy, gdy zostanie ujawnione zaniżenie zobowiązania podatkowego lub zawyżenie straty w wysokości przekraczającej równowartość 10 % kwoty zadeklarowanego zobowiązania podatkowego lub straty, albo w przypadku ujawnienia faktu niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku. W takim jednak przypadku czas trwania kontroli nie może spowodować przekroczenia limitów czasowych więcej niż dwukrotnie.
5. Jeżeli wyniki kontroli wykazały rażące naruszenie przepisów prawa przez przedsiębiorcę, można przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym w danym roku kalendarzowym, a czas jej trwania nie może przekraczać 7 dni. Czasu trwania powtórnej kontroli nie wlicza się do limitów, o których była mowa po-wyżej.
6. Organ kontroli może przerwać kontrolę na czas niezbędny do przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej, jeżeli jedyną czynnością kontrolną po otrzymaniu wyniku badania próbki będzie sporządzenie protokołu kontroli. Czasu przerwy nie wlicza się do czasu trwania kontroli, o ile podczas przerwy przedsiębiorca miał możliwość wykonywania działalności gospodarczej oraz miał nieograniczony dostęp do prowadzonej przez siebie dokumentacji i posiadanych rzeczy, z wyjątkiem zabezpieczonej w celu kontroli próbki.
Następny, ostatni już odcinek cyklu poświęconego zmianom zasad prowadzenia kon-troli przedsiębiorców, będzie zawierał omówienie nowej, istotnej instytucji służącej ochronie interesów przedsiębiorcy wobec organów kontrolnych, a mianowicie instytucji sprzeciwu.