Nowy rok zawsze przynosi ze sobą zmiany w przepisach – mniej lub bardziej istotne z punktu widzenia przedsiębiorcy – pracodawcy. Nowelizacja kodeksu pracy jest jedną z istotniejszych, która weszła w życie z początkiem 2016 roku. W poprzednich artykułach omówiłem już duże zmiany w obszarze umów o pracę, natomiast dzisiejszy artykuł poświęcę nowym przepisom związanym z uprawnieniami rodzicielskimi. Zmiany w dziale 8 Kodeksu pracy – dotyczącym uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem są wynikiem nowelizacji ustawy kodeks pracy z dnia 24 lipca 2015 r., które weszły w życie z dniem 2 stycznia 2016 r.
Zmiana kodeksu pracy, mająca na celu głównie ułatwienie rodzicom łączenie pracy zawodowej z wychowywaniem potomstwa, wprowadziła spore modyfikacje w zakresie m.in. urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego. Celem dzisiejszego artykułu będzie przegląd najważniejszych zmian dotyczących urlopu rodzicielskiego.
Z dniem 2 stycznia 2016 r. przestają funkcjonować takie instytucje jak dodatkowy urlop macierzyński czy dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. W stanie prawnym sprzed nowelizacji, tj. do 1 stycznia 2016 r. włącznie, rodzic mógł skorzystać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni (przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie) lub 8 tygodni (przy urodzeniu więcej niż 1 jednego dziecka przy jednym porodzie). Następnie po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego rodzic mógł wykorzystać urlop rodzicielski w wymiarze 26 tygodni. Rezygnacja z dodatkowego urlopu macierzyńskiego odbyła się z jednoczesnym wydłużeniem urlopu rodzicielskiego. Od 2 stycznia 2016 r. rodzic po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie mógł bezpośrednio po nim wykorzystać urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni (przy urodzeniu jednego dziecka przy porodzie) lub 34 tygodni (przy urodzeniu co najmniej dwojga dzieci przy jednym porodzie). Urlop rodzicielski można wykorzystać w 4 częściach, a nie w trzech, jak to było do 1 stycznia 2016 r. Urlop rodzicielski jest udzielany – jednorazowo lub w częściach – nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. W poprzednim stanie prawnym termin ten wynosił 12 miesięcy z uwagi na fakt, że urlop rodzicielski musiał być wykorzystany bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Teraz może być udzielony po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego. Ustawodawca wprowadza możliwość przerwy w wykorzystaniu urlopu rodzicielskiego stanowiąc, że część urlopu rodzicielskiego w wymiarze nie wyższym niż 16 tygodni może zostać wykorzystana w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Należy pamiętać, że liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejszy liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.
Co do zasady żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni. Ale jak to zwykle bywa, każda zasada ma swoje wyjątki… Część urlopu rodzicielskiego może być krótsza niż 8 tygodni w sytuacji, gdy:
a) dotyczy pierwszej części urlopu rodzicielskiego – nie może być ona krótsza niż 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub 3 tygodnie w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do 7. roku życia lub 10. roku życia dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego;
b) pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni.
Urlop rodzicielski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu (dotychczas termin ten wynosił 14 dni). Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy. Pracownik może łączyć wykonywanie pracy u pracodawcy udzielającego mu urlopu rodzicielskiego z wykorzystaniem tego urlopu. Wymiar czasu pracy takiego pracownika nie może przekroczyć połowy pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do 64 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub 68 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.
Uwaga: należy pamiętać, że w przypadku gdyby pracownica chciała skorzysta z urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, musi złożyć wniosek o udzielenie jej takiego urlopu nie później niż 21 dni po porodzie. W takim przypadku matka dziecka (pracownica) może podzielić się z pracownikiem – ojcem wychowującym dziecko (albo ubezpieczonym ojcem dziecka) urlopem rodzicielskim albo prawem do pobierania zasiłku macierzyńskiego. Pisemny wniosek dotyczący rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości lub w części i powrotu do pracy – składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy, natomiast wniosek dotyczący udzielenia urlopu rodzicielskiego w całości albo w części składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo jego części.
Zmiany są zawiłe – i jak już wspomniałem na wstępie – nie ominęły również pozostałych urlopów (np. wychowawczego, ojcowskiego). Opiszę je w najbliższej przyszłości.